Lectura de ‘A baía de Vigo’ ante o monumento a Verne

O alcalde de Vigo, Abel Caballero, presidiu o acto organizado pola nosa Sociedade Jules Verne de Vigo

Unha gran xornada de homenaxe a Jules Verne e á súa relación con Vigo. Coa participación do alcalde de Vigo, Abel Caballero, e da concelleira de Normalización Lingüística, Uxía Blanco, a nosa Sociedade Jules Verne de Vigo celebrou este sábado 25 de febreiro de 2023 o 155 aniversario da efeméride literaria da entrada do submarino Nautilus do capitán Nemo en 1868 na ría de Vigo, segundo o capítulo ‘A baía de Vigo’ da novela ’20.000 leguas baixo dos mares’. Foi todo un éxito a xornada de lectura pública do capítulo ante o monumento ao escritor no Náutico.

O acto comezou ante o monumento da Jules Verne no paseo das Avenidas de Vigo, diante do Real Club Náutico, pasadas as 12.30 horas, e ademais dos socios da SJJV, participaron outros moitos cidadáns que quixeron participar na xornada festiva, onde lembramos as inesquecibles verbas do capitán Nemo: «Neste intre atopámonos na mesma baía de Vigo e só de vostede depende descobrir os seus segredos».

A Sociedade Jules Verne de Vigo é unha asociación cultural, inscrita no Rexistro do Concello de Vigo e da Xunta de Galicia, fundada no ano 2012 e que ten por obxectivo reivindicar a estreita relación entre o escritor nantés e a cidade de Vigo, evidenciada no propio capítulo ‘A baía de Vigo’ de 20.000 leguas baixo dos mares, como tamén nas dúas visitas que o autor cursou á cidade olívica nos anos 1878 e 1884, nas que pasou varios días para se converter ‘nun vigués máis’.

Entre as actividades da SJVV está a organización deste acto, diversos encontros e foros celebrados ou a publicación de obras divulgativas ou traducións ao galego de traballos de Verne. Podes consultar a actividade da Sociedade Jules Verne de Vigo na súa páxina web: www.vigoverne.com

Ademais, Vigo organizará no ano 2028 o V Congreso Internacional Jules Verne, que coincidirá co Bicentenario do escritor e que recollerá a testemuña do cuarto congreso, que se celebrará en 2024 en Cartaxena de Indias, en Colombia.

A decisión foi anunciada pola Sociedade Hispánica Jules Verne (SHJV), organización internacional que reúne a expertos de máis dunha vintena de países relacionados co autor francés e que convocou os tres primeiros congresos internacionais en Barcelona (2013), A Habana (Cuba, 2017) e o último en 2021 en Palma de Mallorca, no que participaron varios membros da Sociedade Jules Verne de Vigo (SJVV). A organización do congreso farase conxuntamente co traballo tanto da SHJV como da SJVV, que comparten a algúns dos seus socios.

“El V Congreso, para marcar el 200 aniversario del nacimiento de Jules Verne en 2028, regresa a Europa y se celebrará en la ciudad de Vigo, en España”, explicou no seu anuncio a SHJV.

Dúas razóns apuntan a que Vigo fose elixida como sede para a cita mundial máis importante nos estudos do universo Verne, un autor que segue vixente cando están a piques de cumprirse dous séculos do seu nacemento en Nantes en 1828. Dunha parte, a propia existencia da Sociedade Jules Verne de Vigo, asociación cultural que conta cunha vintena de socios e socias relacionadas co mundo da ciencia, a educación, a universidade, a edición ou a cultura. Doutra banda, no éxito da candidatura foi decisiva a estreita relación entre Jules Verne e Vigo, posta de relevo nos últimos anos pola SJVV. Verne visitou Vigo en dúas ocasións, en 1878 e 1884, en dúas estancias de varios días nas que chegou a bordo do seu luxoso iate o ‘Saint Michel III’. Ademais, o escritor fixo á ría de Vigo protagonista dunha das súas máis importantes novelas, todo un clásico recoñecido mundialmente como é ’20.000 leguas baixo dos mares’. Nesta novela dedica todo un capítulo titulado ‘A baía de Vigo’ á batalla de Rande de 1702 e ao rescate dos seus tesouros polo capitán Nemo a bordo do submarino Nautilus.

O V Congreso Internacional Jules Verne reunirá, como vén sendo habitual nas tres edicións anteriores celebradas, a expertos mundiais na figura do escritor francés, coa presentación de novos estudos sobre a súa obra e legado. No último congreso, celebrado en Palma de Mallorca, participaron estudosos de Canadá, Colombia, Estados

Unidos, Francia, Noruega, Alemaña, Italia, Perú, Arxentina, Croacia e España. A Sociedade Jules Verne de Vigo xa está a traballar para que este vindeiro Congreso Internacional sexa todo un éxito, nunha data tan emblemática como é a do bicentenario do escritor.

Resumo do ano 2022

Adeus a Domingo Villar

O ano 2022, a Sociedade Jules Verne de Vigo estivo de loito polo pasamento do noso socio e amigo Domingo Villar.

O gran escritor vigués era membro da SJVV, dende a que defendeu grandes proxectos como a recreación do Nautilus a escala real

Domingo Villar (Vigo, 1971) faleceu o 18 de maio de 2022, tras sufrir un accidente vascular. Villar, en nome da nosa  Sociedade Jules Verne de Vigo, chegou a reunirse co alcalde Abel Caballero en agosto de 2021 para presentar o proxecto, no que poderían participar estaleiros locais para emprazar a réplica do submarino nun lugar emblemático de Vigo de xeito que se convertese nun atractivo turístico. Tanta ilusión tiña o noso prezado Domingo Villar neste proxecto que tamén o levou ás ondas a través do programa máis escoitado da radio en España, o matinal ‘Hoy por hoy’ da Cadena Ser, onde presentou a súa idea para todo o país ante a xornalista Angels Barceló.

Día de Ler a Verne

O 8 de febreiro celébrase o Día de Ler a Verne, conmemorando a data do nacemento do escritor. Nesta data, a SHJV organiza unha xornada de lectura nunha plataforma online proporcionada por Jean-Michel Margot. Asistiron virtualmente varios socios vigueses.

Pola nosa banda, tamen celebramos esa efeméride no IES Castelao co impulso dos profesores e vernianos Sara Alonso, Antonio Giráldez e Julio Ástor.

Presentación dunha nova edición das Vinte mil leguas

O día 15 de febreiro asistimos á presentación dunha nova edición de «20000 leguas baixo dos mares». Trátase dunha edición facsimilar da edición de Editorial Sopena de 1935. Además inclúe o texto La escuadra de plata, do que fora cronista oficial da cidade de Vigo na década anterior á guerra civil española, Avelino Rodríguez Elías. Finalmente tamén inclúe un prólogo de Francisco Vázquez, bibliófilo, vernófilo, exalcalde de A Coruña e exembaixador de España no Vaticán.

O acto foi presentado polo noso presidente Eduardo Rolland, e contou coa presenza do escritor e catedrático de Literatura José María Paz Gago, da presidenta da Diputación Provincial de Pontevedra e Teniente de alcalde de Vigo Carmela Silva, o prologuista Francisco Vázquez e o alcalde de Vigo Abel Caballero.

Conmemoramos a chegada do Nautilus

Un ano máis, a Sociedade Jules Verne de Vigo, celebra a efeméride do 18 de febreiro diante da estatua do escritor francés nas avenidas coa asistencia de numerosos vernianos. Ese día de 1868, o submarino Nautilus, ao mando do capitán Nemo e co profesor Aronnax, o seu asistente Conseil e o arpoador Ned Land a bordo, entra na ría de Vigo. O sábado 19 de febreiro, ás 13 horas, un nutrido grupo de afeccionados e amigos da SJVV, demos lectura ao capítulo no que se refire ese feito. Contamos coa asistencia, en representación do Concello de Vigo, da Concelleira de Normalización Lingüística, Uxía Blanco

A Librería Solidaria AIDA de Vigo organiza unhas xornadas de Verne

A librería Solidaria AIDA, situada na rúa Ecuador 45 en Vigo, organizou durante o mes de abril unhas xornadas dedicadas a Jules Verne. Durante esas semanas, seleccionaron centos de libros en diversas edicións das obras do autor de Nantes, que se poideron adquirir ao prezo de 1 euro, e entre as que se inclúen publicacións en castelán, galego e portugués,  algunhas delas de coleccións inesquecibles como as de  Bruguera, Molino ou Plaza y Janés.

A librería solidaria AIDA en Vigo é atendida por voluntarias e voluntarios desta ONG que desenvolve proxectos solidarios tanto no estado español como en países como Marrocos, Guinea  Bissau, Senegal, Vietnam, Líbano ou Bangladesh.

‘Verne e o Cine’ con ‘Cinemanicomio’ en vivo

O centro comercial Vialia de Vigo acolleu un programa en directo, o 28 de agosto, coa participación da Sociedade Jules Verne de Vigo. Tres horas para falar de cine e de Jules Verne, en vivo e diante do público que se quixo achegar á xornada en directo de Cinemanicomio, o programa para tolos do cinema que dirixen Dani Lorenzo e o Doctor Frusna, e que ten a súa populosa canle en Twicht, cunha chea de seguidores, ademais de en Youtube. Esta xornada contou co presidente da nosa Sociedade Jules Verne de Vigo, Eduardo Rolland, para facer unha viaxe extraordinaria a través da obra verniana e do seu indubidábel impacto na historia do cinema.

Na procura do tesouro de Jules Verne

Jules Verne, e a súa relación coa ría de Vigo, volveu ser protagonista coa saída náutica organizada pola Asociación de Navegantes Virazón. O vicepresidente da nosa Sociedade Jules Verne de Vigo, o historiador Antonio Giráldez Lomba, ofreceu o sábado 5 de novembro, na inauguración da xornada de lecer, unha breve charla divulgativa na que os participantes puideron recordar a importancia do capítulo ‘A baía de Vigo’, que o escritor nantés dedica á batalla de Rande e á nosa ría, así como as dúas visitas que Verne realizou a Vigo, en 1878 e 1884.

O ano 2023 preséntase moi ilusionante para a Sociedade, unha vez que as restricións da pandemia parecen quedar atrás.

MOBILIS IN MOBILI

Nova obra editada pola Sociedade Jules Verne de Vigo

“Vigo na obra de Jules Verne” recolle por primeira vez todas as mencións á cidade, á ría e ás illas Cíes na obra do escritor nantés

A Sociedade Jules Verne de Vigo ten a satisfacción de anunciar a publicación dunha nova obra editada pola nosa asociación cultural. Trátase de “Vigo na obra de Jules Verne”, un estudo que por primeira vez recolle todas as mencións á cidade, a ría e ás illas Cíes que se realizan ao longo das diferentes obras do escritor nantés.

O traballo, produto dunha investigación realizada polo noso socio José Garabatos, revela as mencións e consideracións que Jules Verne fai sobre Vigo en diferentes novelas. Co subtítulo “Máis aló das 20000 leguas”, o novo libro sorprenderá por moitas citas viguesas que ata o de agora eran descoñecidas.

Esta nova obra é a terceira editada pola nosa Sociedade, que no ano 2019 presentou a edición facsimilar traducida do capítulo «A baía de Vigo«, da novela “20.000 leguas baixo dos mares”, recollendo unha nova versión en galego e a reprodución do traballo orixinal publicado por Verne no Magasin de Education et Recreation. Ademais, no ano 2021, a Sociedade Jules Verne de Vigo editou a primeira tradución ao galego da obra “Unha fantasía do Doutor Ox”, un traballo realizado pola nosa socia a tradutora Tamara Aymerich, e que foi lanzada en colaboración coa nosa asociación irmá, a Sociedade Hispánica Jules Verne e o seu selo editorial ‘Ediciones Paganel”.

“Vigo na obra de Jules Verne” xa está en mans da nosa Sociedade Jules Verne de Vigo, despois dun intenso traballo editorial e confiamos en facer unha presentación pública nas vindeiras semanas, probablemente en torno ás datas de febreiro nas que celebramos a efeméride literaria da visita do submarino ‘Nautilus’ á ría de Vigo en 1868, segundo a novela “20.000 leguas baixo dos mares”, a maior homenaxe que Verne fixo á ría de Vigo, pero que agora coñeceremos que non foi, nin moito menos, a única.

Verne, protagonista da saída náutica na ría de Vigo

O historiador Antonio Giráldez Lomba, vicepresidente da Sociedade Jules Verne de Vigo, abriu cunha charla a xornada organizada por Virazón

Jules Verne, e a súa relación coa ría de Vigo, volveu ser protagonista esta fin de semana coa saída náutica organizada pola Asociación de Navegantes Virazón. O vicepresidente da nosa Sociedade Jules Verne de Vigo, o historiador Antonio Giráldez Lomba, ofreceu este sábado 5 de novembro, na inauguración da xornada de lecer, unha breve charla divulgativa na que os participantes puideron recordar a importancia do capítulo ‘A baía de Vigo’, que o escritor nantés dedica á batalla de Rande e á nosa ría, así como as dúas visitas que Verne realizou a Vigo, en 1878 e 1884.

Un momento da charla didáctica ofrecida por Giráldez Lomba.

O acto comezou ás 10.00 da mañá no salón de actos do Liceo de Bouzas con esta breve conferencia, tras a que lle foi entregada a documentación aos participantes na proba, unha excursión de lecer na que os debían resolver diversas pistas e probas para atopar o ‘tesouro’ de Jules Verne na ría de Vigo. Ás 11.00 horas, os barcos participantes reuníronse na dársena de Bouzas para a saída, para chegar á enseada de Rande ás 15.00 horas, tras o que rematou esta actividade organizada pola Asociación de Navegantes Virazón, en colaboración coa nosa Sociedade Jules Verne de Vigo.

Na procura do tesouro de Jules Verne

Unha saída verniana pola ría de Vigo organizada pola Asociación de Navegantes Virazón

A Asociación de Navegantes Virazón organiza unha saída na ría de Vigo o vindeiro sábado 5 de novembro de 2022 que terá como protagonista Jules Verne e na que está prevista a presenza de múltiples embarcacións de recreo. A actividade comezará ás 10.00 da mañá cun encontro no salón de actos do Liceo de Bouzas. Alí será entregada a documentación para participar na proba, unha excursión de lecer na que os participantes deberán resolver diversas pistas e probas para atopar o ‘tesouro’ de Jules Verne na ría de Vigo. Ás 11.00 horas, os barcos participantes reuniranse na dársena de Bouzas para a saída, mentres que a chegada está prevista en Rande ás 15.00 horas.

Virazón organiza o evento na ría de Vigo.

A canle 69 estará dispoñible por radio para contacto entre os participantes e a organización da proba, que promove a asociación Virazón e que conta coa colaboración da nosa Sociedade Jules Verne de Vigo.

Así que só vos resta apuntaros se contades cun barco ou poñervos en contacto con alguén que participe, así como coa Asociación de Navegantes Virazón por se queredes participar nesta cita verniana na ría de Vigo.

https://www.asociacionvirazon.com/virazon

A Sociedade Jules Verne de Vigo navega con España Directo tras a pista do Nautilus

Guiamos ao xornalista Xoán Leiro nunha reportaxe pola ría de Vigo seguindo a pegada da batalla de Rande, o Nautilus e as visitas do escritor

A Sociedade Jules Verne de Vigo guiou a un equipo de Televisión Española para seguir a pista do Nautilus do capitán Nemo pola ría de Vigo, nunha reportaxe especial do programa España Directo, gravada e emitida o pasado luns 6 de xullo de 2020.

Eduardo Rolland acompañou ao xornalista Xoán Leiro nesta viaxe a bordo do buque El Audaz, que navevgou polos escenarios da batalla de Rande e visitou na illa de San Simón a estatua dedicada ao capitán Nemo.

5fc2ffa5-cc3b-4dac-9d2a-26f424210848

O veleiro era unha edición limitada, estilo  ketch, ou  queche, construído nos prestixiosos estaleiros ingleses  Moody no ano 1974. Ten unha eslora de 44 pés, unha manga de 4 metros e un puntal de 3 metros. Leva montado un motor  diesel  Perkins de 67 CV e dispón de 2 mastros que lle permiten navegar coas #ver  génova, maior e  mesana.

Ao longo de 10 etapas percorre nas súas reportaxes 100 leguas mariñas (300 millas náuticas) desde Vigo ata Camariñas. E a de Vigo estivo centrada na relación entre o escritor nantés e a cidade olívica.

Aquí podes ver o programa:

https://www.rtve.es/alacarta/videos/espana-directo/espana-directo-06-07-20/5618856/?t=52m22s

A  Sociedade Jules Verne de Vigo, asociación cultural fundada no ano 2012 para estudar e difundir a relación entre o escritor e a cidade, colabora de novo con TVE, que xa no ano 2019 fixo unha reportaxe especial en España Directo sobre este tema.

Ademais, tamén no ano 2019, a prestixiosa canle europea ARTE TV realizou un documental sobre Jules Verne e Vigo na que participaron membros da nosa Sociedade, como a escritora Ledicia Costas, o historiador Antonio Giráldez Lomba e o xornalista Eduardo Rolland.

2c0e7584-a197-4c55-8ac8-0fc82fc18fcc

Estrea do documental do canal Arte sobre Verne e Vigo

Como anunciamos neste artigo, un equipo do prestixioso canal cultural de TV franco-alemán visitou a cidade olívica a mediados de setembro de 2019 para atopar nela as pegadas de Jules Verne. O documental foi estreado o pasado 19 de febreiro en versión francesa e alemá. Anúncianse as versións en español, inglés, italiano e polaco. Pódese ver neste link:

https://www.arte.tv/fr/videos/091152-038-A/invitation-au-voyage/

Membros da Sociedade Jules Verne de Vigo guían ás cámaras polas Cíes e pola cidade. O historiador Antonio Giráldez Lomba, leva a acción ao Museo do Mar e a lugares emblemáticos como a escultura de José Molares fronte ao Real Club Náutico.

A escritora Ledicia Costas pasea con Canal Arte polos mesmos escenarios que pisou Verne nas súas dúas visitas á cidade. Xa non está o café Suizo, desaparecido da rúa do Príncipe, pero sí toman café na praza da Constitución, como tamén facía Verne en ámbalas dúas estancias. Ademais, a novelista viguesa é entrevistada ante un dos murales do plan Vigo Vertical, o que representa a Verne, situado na avenida da Florida.

Nas islas Cíes, acompañadas do noso presidente Eduardo Roland, as cámaras seguen a pegada na area dos grandes personaxes que pisaron o noso arquipélago: Xulio César, o caudillo vikingo Olaf Haraldson ou o corsario Francis Drake. Tamén especulan literariamente con que a illa de Faro é a mesma illa misteriosa da novela na que Verne revela a verdadeira identidade do capitán Nemo  donde o Nautilus remata os seus días.

Tamén se pode ver en youtube:

Licencia de Creative Commons
Texto e imaxes baixo unha licencia de Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional.

As viaxes de Verne e Nemo a Vigo en España Directo de RTVE e en Onda Cero

O 14 de agosto, a Sociedade Jules Verne de Vigo agardaba ilusionada a visita da réplica do iate Saint Michel II que navegaba cara á nosa ría. Desafortunadamente, o barco sufríu unha avaría mecánica que o obrigou a regresar a Nantes. A maior parte dos actos previstos en relación con esta arribada foron cancelados. Non obstante, o programa de RTVE España Directo,  mantivo na súa programación un espazo dedicado a Verne, a cidade e a ría.

IMG-20190814-WA0006
A estatua do escritor atopábase tapada polas casetas instaladas con motivo da celebración do Marisquiño

Tres membros da Sociedade, Antonio Giráldez, Julio Ástor e José Garabatos, participaron neste programa explicando algúns feitos relevantes das visitas de Verne nos anos 1878 e 1884, así como do capítulo dedicado a ría na novela 20 000 leguas baixo dos mares e, mesmo, da propia batalla de Rande e dos intentos da busca do lendario tesouro. Os escenarios foron a estatua do autor no Náutico —acosada polo Marisquiño—, o entorno do antigo Hotel Continental e zonas do casco vello de Vigo.

Posteriormente, a bordo do barco de observación mariña Oceans Secrets, poideronse admirar os mesmos fondos que visitou o Nautilus. Esta vez coa axuda dun robot submarino chamado, precisamente, Nautilus en homenaxe ao escritor.

IMG-20190814-WA0007
Julio, Jose e o periodista, Xan, seguen atentamente as explicacións a bordo do Oceans Secrets

Podes seguir o programa nesta ligazón:

http://www.rtve.es/alacarta/videos/espana-directo/espana-directo-14-08-19/5366630/?t=46m53s

Aparte desto, Antonio Giráldez foi entrevistado o mesmo día na emisora Onda Cero. Aquí tedes o audio:

 

Licencia de Creative Commons
Texto e imágenes bajo una licencia de Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional.

Un novo meterorito combatido con éxito no IES Castelao

A empresa ESKAPARK de Vigo ofreceu, o xoves 2 de maio, unha sesión do seu xogo de escape-room portátil «El legado de Verne» ao alumnado do Instituto Castelao desta cidade. O xogo conta coa colaboración da Sociedade Jules Verne de Vigo como asesora respecto á obra e figura do autor francés. Catro grupos de alumnos tiveron que desvelar chaves e enigmas e, mesmo, colaborar entre eles para acadar o obxectivo final.

Esta é a segunda presentación do xogo despois da que tivo lugar na biblioteca pública Neira Vilas o 23 de abril. A acollida por parte do alumnado foi, tamén, moi positiva. O xogo resulta emocionante e divertido.

Conseguido o obxectivo, todos os participantes recibiron cadanseus diplomas de mans de membros da Sociedade Jules Verne e de profesorado do instituto.

DSC03824

 

 

Licencia de Creative Commons
Texto e imágenes bajo una licencia de Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional.

Jóvenes vigueses evitan el impacto de un meteorito contra la Tierra gracias a la ayuda de Jules Verne

Esta sociedad ha colaborado con el grupo ESKAPARK en la creación de un juego de escape room basado en la obra de Jules Verne. El juego fue presentado con motivo del Día Internacional del Libro en la biblioteca municipal Xosé Neira Vilas. La colaboración consistió en el asesoramiento respecto a la obra, personajes e ingenios del autor.

En el juego, un meteorito se acerca a la Tierra en trayectoria de colisión y parece que la única esperanza reside en los acertijos y pruebas ideados por el mismísimo Jules Verne antes de morir. Con este punto de partida, una veintena de jóvenes se enfrentaron en la tarde de ayer, día 23 de abril, a la emocionante aventura planteada en «El legado de Verne», un escape room portátil diseñado por la empresa local Eskapark, que ha sido la actividad con la que la biblioteca Neira Vilas ha conmemorado el Día del Libro.

DSC_0342
Nuestro presidente, Eduardo Rolland, presenta el acto bajo la atenta mirada de otros vernianos, personal de la biblioteca  y miembros de Eskapark

El evento fue presentado por Eduardo Rolland, presidente de la Sociedad Jules Verne de Vigo, que recordó a los participantes la estrecha vinculación del escritor con la ciudad olívica, que visitó en dos ocasiones, en 1878 y en 1884, además de ser visitada por el capitán Nemo a bordo de su Nautilus en 1868 en la obra 20 000 leguas de viaje submarino.

Los cuatro equipos participantes tuvieron que recurrir a la obra del autor francés y a su ingenio para completar el reto. De este modo, esta novedosa propuesta de ocio se suma a las iniciativas promovidas por la biblioteca para fomentar la lectura entre los jóvenes vigueses.

DSC_0369
Los jugadores entregados en todo momento.

Además, el escape room favorece el trabajo en equipo, lo que quedó demostrado con la consecución del objetivo común planteado por el juego. Juntos, los cuatro competidores alcanzaron la meta de salvar el planeta.

Los participantes destacaron del juego lo divertido de las pruebas, aunque reconocieron que a veces se complicaba saber por qué código decantarse. Para Sofía, ver el meteorito acercándose añadía tensión al reto. Jimena agradeció las partes más difíciles, ya que sumaban emoción al juego. Para Elena, que fue la encargada de introducir el código final, la mejor parte era cuando, tras descifrar la combinación, cada uno de los candados se abría.

Al finalizar la actividad, todos los aventureros recibieron un diploma de participación de manos de miembros de la Sociedad Jules Verne de Vigo, así como un listado de las principales obras del escritor, para que sigan conociendo lo que la prodigiosa mente del autor francés ha legado a la literatura y a la humanidad.

DSC_0474
Entrega de diplomas por parte de los miembros de la Sociedad Jules Verne de Vigo

 

 

 

Licencia de Creative Commons
Texto e imágenes bajo una licencia de Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional.